Usturlap en genel tanımı ile; bir yıldızın 60 derecelik açıyla ufkun üzerinden geçtiği esnasındaki zamanı ve konumu hesaplamada kullanılan araçtır. Özellikle Astronomik anlamda ölçüm yapmak için tercih edilen tarihte de önemli yere sahip Usturapla konum belirleme yapılmaktaydı. İlk kullanım zamanları M.Ö’ye kadar uzanan Usturlap’ın 3. Yy’da Yunanlılar tarafından tercih edildiği bilinmektedir.
Usturlapla Konum Belirleme Nasıl Yapılır?
Usturlap kullanımı gün geçtikçe farklı amaçlar için tercih edilmeye başlanmıştır. Ortaçağ zamanlarına gelindiği ise; denizciler tarafından kullanılmıştır. Güneş’in batış tabloları Usturlap’a eklenmiştir. Ardından da denizciler, konumlarını bulmaya çalışmışlardır. Uçsuz bucaksız denizlerde konum saptamak amacıyla tercih edilen en önemli araç haline gelmeyi başarmıştır ve geliştirilerek birçok noktada kullanılmıştır.
Usturlap ilk yapıldığı zamanlarda halkaya takılarak kullanılan ahşap bir diskti. Zamanla insanların yaşamını kolaylaştırdığı anlaşılınca geliştirilmeye başlandı. Usturap, iki ayrı bölmeden oluşmaktaydı. İlk bölmesinde yıldızlar haritası yer alıyordu. Diğer bölmesinde ise; Zodyak dairesi bulunuyordu. Artık ahşap üretimi yapılmayan usturap metal şekilde üretilmeye başlanmıştı. Artık sadece konum değil; zaman hesaplamaları da usturapla gerçekleştirilebiliyordu.
Astrolog ve gökbilimcilerin daha sıklıkla tercih ettiği usturap prizmalı olarak da geliştirilmiştir. Ancak 18. Yy’a geldiğimiz zaman Avrupa’nın usturapla konum belirleme ya da farklı imkanlardan yararlanmadığı tarihe işlenmiştir. Osmanlı’ya baktığımız zaman da usturap gibi olan ancak daha nitelikli özellikler taşıyan rub’u tahtasının kullanılmaya başlandığını görmekteyiz.