İlk Türk devletlerindeki kurultay ile Türk İslam devletlerindeki divan teşkilatını karşılaştırarak, ilk Türk İslam devletlerinde divan sayısının neden artmış olabileceğini açıklayınız.
Kurultay, devlet erkanının oluşturduğu meclistir, Divan ile aynı amaca hizmet etmektedir. Kurultay ilk Türk devletleri de kurulmuş olsa da Divan Selçuklu-Osmanlı devletleri zamanında kurulmaya başlamıştır.
Devletin önemli kararlarının alındığı, yönetimde ki gelişmelerin değerlendirildiği, halkın refahının konuşulduğu ve devlet adına adımlar atılan kurumlardır.
Kurultay ile Divan arasındaki farklar:
- Divana Osmanlı’da vezir, Selçuklu da padişah başkanlık eder. Kurultayda ise devletin kağanı (Yöneticisi) başkanlık eder.
- Kurultayda kağanın eşi (Hatun) yer alırdı.
- Kurultayda Türk törelerine, örf ve adetlere göre kararlar alınırken Divanda ise bunların yanında İslami emirler ve cezalarda değerlendirildi. Divanda İslam hukuku ön plandaydı.
- Kurultaya göre Divanda daha teşkilatlı ve kalabalıktı. Yerleşik hayatın getirdi yönetimsel sorunları Kurultay gibi tek bir yerden idare etmek sorun olacağı için her vilayette Divanlar bulunmaktaydı.
Kurultay ile Divan arasındaki benzerlikler
- Kurultay ve Divanda son söz yöneticidedir (Padişah, Kağan, Yönetimi kim idare ediyorsa).
- Her ikisinde de söz babadan oğula geçmekle birlikte, son karar yine hanedan ailesine aitti.