İyon – dipol etkileşimine bir örnek veriniz.
Zayıf etkileşim türlerinden olan Van Der Waals bağlarının alt başlıklarından birisi de iyon-dipol etkileşimleridir. Bu tür etkileşimler NaCl ve KCl gibi iyonik özelliklere sahip katıların su gibi polar özelliklere sahip çözücüler içerisinde çözünmesiyle oluşur. İyon moleküllerin kısmi yüklü kısımları ile polar molekülün kısmi yük kısmı arasında elektrostatik bir çekim kuvveti oluşur ve bu çekim katının çözünmesini sağlar. İyonun anyon yüklü kısmı pozitif yüklü kısma, katyon yüklü kısmı ise negatif yüklü kısım ile etkileşim sağlar.
Yemek tuzu olarak bilinen NaCl bileşiğinin su içerisinde çözünmesi olayı buna verilecek en güzel örnektir. Suyun içerisinde bulunan karşıt yüklü kısımlar iyonların yüklü kısımları ile etkileşime geçerek onları bulunduğu konumdan koparır. Bu sayede NaCl iyonları su içerisinde dağılmaya başlar. İyonlar ile su molekülleri arasındaki uzaklık arttıkça çekim kuvveti de o oranda azalacaktır.
Bu etkileşimlerde maddeleri bir arada tutan en önemli kuvvet negatif ve pozitif uçların birbirine uyguladığı çekim kuvvetidir. Sıcaklık, basınç ve çözünen maddenin cinsi bu tür etkileşimlerin kuvvetini değiştirecektir.
Sıcaklık: Tüm bağları doğrudan etkilediği gibi iyon-dipol etkileşimler de sıcaklığa bağlı olarak kuvveti değişmektedir. Her ne kadar tuzun su içerisinde çözünmesini hızlandırsa da bağ kuvvetini azaltmaktadır. Hızlı çözünmesinin en önemli sebebi de budur. Sıcaklık Na+ ve Cl– iyonları arasında bulunan çekim kuvvetini azaltacak ve çabuk erimesini sağlayacaktır.
Basınç: Su içerisinde çözünmekte olan kristal yapıya sahip maddelere dışarıdan bir kuvvetle basınç uyguladığımızda yine aralarında bulunan bağların kopmasına neden olacaktır. Çözünme hızını artıran sebeplerden biri olarak bilinir.
Maddenin cinsi: Sıvı içerisinde çözünen iyonların elektron alma eğilimi fazla olduğundan çekim kuvvetini doğru orantılı olarak etkileyecektir.
Örnek olarak:
- AlN-HBr
- LiBr- C2H5OH
- BeO-H2SO4 gibi karışımlar verilebilir.