Hasta veya yaralıyı değerlendirme aşamaları nelerdir? Açıklayınız.
Hasta görüldüğünde ilk yapılması gereken bilinç kontrolüdür. Kişinin bilincinin açık olup olmadığı kontrol edilmelidir. Normal bir konuşma şiddetiyle hastaya bir soru sorulabilir veya koluna hafifçe vurarak tepkisine göre değerlendirme yapabilirsiniz. Eğer hastanın/yaralının bilinci yerinde değilse tepkisiz kalacaktır. Bu durumda hayati fonksiyonlarının devam edip etmediği kontrol edilmelidir. Zor nefes aldığı düşünülüyorsa havayolu açıklığında bir problem olabilir.
- Havayolu değerlendirmesi
Bilinci açık olmayan hastalarda kas gruplarından bazıları çalışmaz durumdadır dil ağız içerisinde yer alan kas da çalışmayacaktır. Bu durumda dil yatay pozisyondaki hastanın nefes almasını zorlaştıracak şekilde geriye doğru soluk borusunu kapatacaktır. Bu yüzden hastanın ağzı ve solunumu kontrol edilmelidir. Kusma ve yabancı cisimlerde solunum yolunu kapatabilir. Bu nedenle hasta zemine dik şekilde baş boyun gövde ekseniyle oturtturulmalı. Ağız içini önce bakarak sonra işaret parmağını hafif bükerek ağzın yan tarafından içine sokarak kontrol etmek gerekir. Yabancı cisimleri soluk borusuna kaçırmadan çıkartmak önemlidir. Hasta baş-çene pozisynuna alınır. Bir el alna konulur diğer elin 2 parmağı ile de çene. Alın hafif geriye doğru çene hafif yukarı doğru olmalıdır. Bu durumda dil oynatılarak solunum borusunun tıkanmaması amaçlanır. Solunum ve dolaşım değerlendirmesi bundan sonraki adımdır.
- Solunum değerlendirmesi
Bak dinle hisset yöntemi ile adlandırılan yöntemle hastanın solunumu kontrol edilir. Göğüs hareketleri ile bakarak anlaşılabilir. Burun ve ağızdan solunumun olup olmadığı dinlenir. Hastanın solunumu yanakta hissedilecek kadar güçlü olmalıdır. Eğer solunum yoksa yapay solunum yapılmalıdır.
- Dolaşımın değerlendirilmesi
Hastanın yaş aralığına göre dolaşım kontrol yöntemi değişecektir. Bebeklerde kol atardamarından kontrol edilmelidir. Yetişkin ve çocuklarda ise şahdamarından kontrol edilir.