El Cezeri’nin Çalışmaları hakkında bilgi veriniz.
Sibernetik alanının en büyük dâhilerinden kabul edilen fizikçi, robot ve matris ustası El-Cezeri 1153-1233 yılları arasında Cizre’de yaşamıştır. Çalışmalarına 1183 yılında başlayan El-Cezeri 25 yıl boyunca sürdürdüğü buluşlarını Arapça olarak yazmıştır. Bilim ve teknoloji alanında yaptığı buluşlar ve otomatlarla tanınan El-Cezeri, “Olağanüstü Mekanik Araçların Bilgisi Hakkında Kitap” adında bir kitap yazmıştır.
Altı kategoriden oluşan bu kitapta, eşit saatlerin ve Güneş saatlerinin geçişlerinin belirtildiği saatlerin yapımı, içki partileri için uygun kap ve figürlerin yapımı, ibriklerin, kan alma teknelerinin ve abdest alma leğenlerinin yapımını gösteren ve anlatan bölümler bulunmaktadır. Şekillerini değiştiren fıskiyeler ve sürekli çalan flüt için araç yapımı, derin olmayan göllerden ve ırmaklardan suyu çıkaran araçların yapımı ve değişik ve farklı tasarımların yapımı üzerine çalışmalarını içermektedir.
El-Cezeri’nin buluşlarında bazılarını özellikleri şu şekildeydi; örneğin tasarladığı ibrik isteğe göre sıcak su, soğuk su ya da ılık su akıtabiliyordu. Kan alma tekneleri buluşunda ise, hastadan alınan kanın miktarını ölçebilmektedir. Bu konuda El-Cezeri’den önce bir çalışmaya rastlanılmamıştır.
EL-Cezeri bir kuyu veya gölden suyu yukarı çıkarmak için de değişik buluşlar yapmıştır. Kuyunun üstündeki bir hayvanın dönmesiyle çarklar hareket ederek kuyu içindeki kaşık bir miktar suyu yukarı kaldırır. Dikey eksenli rüzgar türbini tasarımını da yapan El Cezeri, Diyarbakır Ulucami avlusundaki güneş saatini de tasarlamıştır. Bu çalışmalarının ışığında Ei-Cezeri’nin tasarladığı otomatik çalışan ve kendi kendine bazı hareketler yapan aletin dünyanın ilk robotu olabileceği söylenebilir.