“İl (Devlet) Gider, Töre Kalır.” Sözünden Hareketle Törenin Türk Tarihine Etkileri Neler Olabilir?
Türk devletleri ve toplulukları yüzlerce sene boyunca idarenin ve sosyal yapının temeli olarak Töre olarak adlandırdıkları yazılı olmayan hukuk kuralları dâhilinde organize olmuşlardır. Töre, hem devlet idaresinin hem de toplumsal düzenin adil bir şekilde yapılandırılmasını sağlayan gelenek, adet, görenek ve ahlak kurallarının tümünü kapsamaktadır.
Töre, ilk defa Oğuz Han olarak da bilinen Mete Han tarafından oluşturulmuş ve zamanla diğer Türk hükümdarlarının ve Türk kurultayların ortaya koyduğu kurallar ile de gelişmiştir. Türklerin devlet anlayışına göre devlet ve töre kutsaldır. Yani her şeyden önce gelmektedir. İl kelimesi devlet anlamına gelmektedir. Kurulan bir devletin sonsuza dek yaşaması ve gücünü koruması son derece önemlidir. Kut inancından kaynaklanan bu felsefenin tüm Türk topluluklarında bulunduğu anlaşılabilmektedir. Bunun gerçekleştirilmesinde en önemli katkıyı sağlayan unsur ise töre ve törelere bağlılıktır.
“İl Gider, Töre Kalır.” Sözünün Anlamı
“İl gider, töre kalır.” Anlayışı ile kurulan devletlerin zamanla güçsüzleşip yıkılabileceği, fakat yüzlerce yıllık tecrübe ile oluşturulan Türk töresinin ise her daim korunması, uyulması ve kalıcı olmasına dikkat edilmesi gerektiğine vurgu yapılmaktadır. Nitekim tarih boyunca Türkler pek çok devlet kurmuşlar lakin bu devletler çeşitli nedenlerle yıkılmıştır.
Ancak Töreye bağlı olan Türk toplulukları yaladıkları her fırsatta töreyi yaşatabildikleri devleti tekrardan kurmuşlardır. Burada önemli olan Türk topluluklarının ana özelliklerini kaybetmemeleri ve devlet kurma kabiliyetlerini muhafaza etmeleridir. Çünkü yıkılan bir devleti tekrar kurmak mümkündür. Fakat kaybedilen millet olma bilincini ve adalet anlayışını yeniden tesis etmek ise neredeyse mümkün değildir.