İlk Türk İslam devletleri ile İslam öncesi Türk devletlerinin yönetim anlayışlarını karşılaştırınız.
“Türk Cihan Hakimiyeti Ülküsü” İslâmiyet’in kabulü ile “Cihat” anlayışıyla birleşerek “İslamiyet’in dünyaya hâkim olması” şekline dönüşmüştür.
İlk Türk devletlerindeki “kut” inanıcı İslamiyet’i kabul ettikten sonra İslami bir anlam kazanarak “Allah’ın takdiri veya nasibi” olarak yorumlanmıştır. Kut’un belli bir hanedana verildiği düşüncesi aynen devam etmiştir.
Türklerin İslâm dünyasına hâkim olması İslâm devlet hukukunda da bir takım değişikliğe neden oldu. Emeviler ve Abbasiler döneminde halifeler hem siyasi hem de dini işleri idare ederdi. Büyük Selçuklulara kadar İslâm Dini ’ni kabul eden devletlerin hükümdarları halifenin yüksek otoritesini tanımaktaydılar. Bu kural 1058 tarihinde Abbasi Halifesi temsil ettiği siyasi otoriteyi bir törenle Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey’e devretti. Böylece İslâm tarihinde ilk defa resmen dini ve siyasi otorite birbirinden ayrıldı.
İlk Türk Devletlerinde devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı meclise kurultay (toy, kengeş) adı verilmiştir.
10 soruluk ilk türk devletleri çözümlü sorular testi için tıklayın
Kurultaya hakan, hatun, vezirler, Boy beyleri, komutanlar, ileri gelenler, idari görevliler katılmıştır.
Devletten devlete bir farklılık göstermekle birlikte kurultayın aldığı kararlar bağlayıcı nitelikteydi. Kağan kurultayın kararlarını dikkate almak zorundaydı. Alınan karara uymazsa ortaya çıkan sonuçlardan sorumlu tutulurdu. Kurultay, hükümdarın uygulamalarını kabul etmeyebilirdi. Mesela Kök Türk Devletinde Bilge Kağan’ın (716-734) şehirlerin surlarla çevrilmesi ve Budizm’in kabul edilmesi istekleri kurultay tarafından reddedilmiştir.