İlk Türk İslam edebi eserleri hangileridir?
Türklerin İslamiyet ile ilk karşılaşması 7.yy civarında olmuştur.10. yy civarında Türkler İslam dinine geçişlerini büyük ölçüde tamamlamışlardır. Tarihte bilinen ilk Türk İslam devleti Karahanlılar ( 840- 1212 ) olup, 945 yılında Saltuk Buğra Han İslamiyet’i resmi din olarak kabul etmiştir. İslamiyet’in kabulünün ardından, temel taşı olarak kabul edilecek eserler ortaya çıkmıştır. Edebiyat, bilim, sanat alanında ortaya konulan eserler Türk İslam coğrafyasında büyük etkiler yaratmış, kültürel ve sosyal gelişmelere katkılar sağlamıştır. Bu eserler arasında en önemlileri:
- Kutadgu Bilig
- Divan-ı Lugat-it Türk
- Atabet’ül Hakayık
- Divan-ı Hikmet
- Muhakemetü’l Lugateyn
- Dede Korkut Hikâyeleri
Kutadgu Bilig: Eserin yazarı Balasagunlu Yusuf’tur.1069’tamamlanmıştır. Türk İslam tarihinin ilk eseridir. Tabgaç Buğra Han’a sunulmuş bir siyasetnamedir. Mesnevi şeklinde yazılan eser devlet yönetimi bilgisi hakkında yazılmıştır.
Divan-ı Lugat-it Türk: Türk dilinin bilin ilk sözlüğü olan eser Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmış 1074 yılında tamamlanarak Ebu’l Kasım Abdullah’a sunulmuştur. Türkçe- Arapça sözlük niteliğindedir. 4500’den fazla madde, 7500’den fazla kelime içermektedir.
Atabet’ül Hakayık: Tahmini olarak 12.yy da yazılmış olan eser ahlaki öğütler içermektedir. Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılan ,”Gerçeklerin Eşiği” olarak anlamlandırılan eser derin bir felsefi nitelik taşımaktadır.
Divan-ı Hikmet: Tasavvuf edebiyatının ilk örneği olan eser, 12.yy da yaşamış Hoca Ahmet Yesevi eserlerinden oluşmaktadır.
Muhakemetü’l Lugateyn: 15.yy da Çağtay Türkçesi ile Ali Şir Nevai tarafından kaleme alınmıştır.
Dede Korkut Hikâyeleri: 15.yy da Oğuzların hayatını anlatan 12 destansı hikâyeden oluşur. Destan edebiyatından halk hikâyesine geçiş eseri olarak kabul görür.
Benzeri konumuz Türkçe ile ilgili hazırlanmış sözlüklerden bildiklerinizi söyleyiniz. konusuna da göz atabilirsiniz.