Temel hal ve uyarılmış hal ne demektir? Açıklayınız.
Bir atomun enerji bakımından en düşük seviyede ve kararlı halde bulunmasına temel hal adı verilmektedir. Bu halde bulunan atomların elektron dağılımının gösterilmesine ise elektron dizilimi denmektedir. Karbon atomunu ele alacak olursak ; nötr halde bulunan bir karbon atomunun elektron sayısı 6’dır. Elektron dağılımı ise 1s22s22p2 şeklindedir. Buradaki dağılımdan ise bu elementin 2.periyot 4A grubunda yer aldığı sonucuna varabiliriz
Bir atoma enerji vererek içerisinde bulunan elektronları bir üst enerji seviyesine çıkarma işlemine ise uyarma, uyarılan elektronun son haline ise “uyarılmış hal” adı verilmektedir. Uyarılan atom kararsız hale gelir ve almış olduğu enerjiyi geri vererek temel haline döner. Bu işlem sırasında ise atom bir ışıma gerçekleştirir. Örnek olarak elektron sayısı 12 olan magnezyum (Mg) elementini ele alalım.
Temel haldeki elektron dağılımı : 1s22s22p63s2 olan atoma bir enerji vererek son katmanda bulunan elektronu daha üst enerji seviyesine getirirsek elektron dağılımı 1s22s22p63s13p1 şeklinde olacaktır. Görüldüğü üzere uyarılmış olan atomun elektron dağılımı farklıdır. Uyarılmış halde olan atomu belirtmek için üzerine (*) işareti konur ve Mg* şeklinde gösterilir.
Uyarılmış olan atomların özellikleri ise şu şekildedir :
- Kimyasal özellikleri aynı olmasına rağmen fiziksel özellikleri farklıdır.
- Temel hale göre daha kararsız bir yapıya sahiptir.
- Periyodik cetvel üzerinde bulunduğu grubu ve periyotu asla değişmez.
- Uyarılmış halde bulunan atomdan bir adet elektron koparmak için verilmesi gereken enerji miktarı daha düşüktü
- Uyarılmış halden temele hale geçerken gerçekleşen tepkime ekzotermik bir özellik taşır. Yani bu tepkime sırasında etrafa enerji çıkışı gerçekleşir.
- Değerlik elektron sayısı ve orbital türü yeni oluşan atom için de geçerli olmaktadır.